Kart Harcamalarında Rekor Artış

Mal ve hizmet fiyatlarındaki artış, vatandaşların kartlı harcamalarında yeni rekorlar kırıyor. Harcamalardaki reel artışlar, özellikle sık sık artan ürünlerde iki kattan fazla arttı. Yüksek enflasyonun yarattığı alım gücü kaybı vatandaşların kredi kartı harcamalarını patlattı. Merkez Bankası verilerine göre 20 Mayıs haftası itibarıyla kredi kartı harcamaları 64 milyar 59 milyon 742 bin lira ile yeni rekor kırarken, bir önceki yıla göre değişim yüzde 119,2 oldu.

Enflasyondan arındırıldığında bir yılda yüzde 29,25 artış oldu

Reel olarak en yüksek artış, küresel emtia fiyatları ve vergi ayarlamalarından en çok etkilenen harcama kalemlerinde yaşandı. Benzin, alkol ve ilgili sektörlerde art arda gelen reel harcamalardaki artış bir yılda iki katından fazla arttı. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu'nda hanehalkı yükümlülüklerindeki artışta bireysel kredi kartı kullanımı öne çıktı.

6 ay vadeli yıllıklandırılmış kredi kartı yükümlülükleri yüzde 54,3 arttı. Nisan ayı itibarıyla yüzde 70 olan enflasyona ilişkin Mayıs ayı verileri yarın açıklanacak. Beklentiler, Mayıs ayında yıllık enflasyonun aylık yüzde 4,8 artışla yüzde 76,55'e yükselmesi yönünde şekilleniyor. Öte yandan, İTO'nun İstanbul'da açıkladığı Mayıs ayı perakende fiyat endeksi Mayıs ayında aylık yüzde 5,84 artarak yıllık yüzde 87,35 ile 1998'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Eğlence, konaklama ve ev harcamalarında aylık çift haneli artışlar dikkat çekti.

Benzin harcamalarında yüksek artış görüldü

Yüksek enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki bozulma da kartlı harcamaların hızla artması sonucunu doğuruyor. Merkez Bankası’nın 20 Mayıs haftası itibariyle verilerine göre benzin ve akaryakıt istasyonlarında kartlı harcamalar 5 milyar 444 milyon liraya çıktı. Geçen yılın aynı haftasına göre değişim yüzde 229,23 seviyesinde oldu. Enflasyondan arındırıldığında ise benzin ve yakıt istasyonları için yapılan harcamalarda bir yıllık artış yüzde 93,7 ile neredeyse ikiye katlamış durumda. Hem küresel olarak petrol fiyatlarındaki yükseliş, Rusya-Ukrayna savaşının etkileri hem de artan vergiler benzin fiyatlarına sık sık zam gelmesine neden oluyor. Önümüzdeki dönemde de petrol fiyatlarındaki artışın ışığında vatandaşın bu kalemdeki kartlı harcamalarında yeni rekorlara imza atması bekleniyor.

İçkili yerlerde reel artış yüzde 950

Yine enflasyondan arındırıldığında bir yılda oldukça yüksek artış yaşanan bir diğer kalem ise içkili yerlerdeki harcamalar. 20 Mayıs itibariyle harcama tutarı 91 milyon 53 bin lira seviyesinde. Geçen yılın aynı haftasına göre değişim yüzde 1683 olurken enflasyondan arındırıldığında yüzde 948,95 harcamalarda reel bir artış olduğu görülüyor. Bu kalem hükümetin sık sık yaptığı vergi ayarlamaları neticesinde sürekli zamlarla karşı karşıya kalıyor. Mayıs ortasında yine vergisi artırılan alkollü içkilerde temmuzda ise ÖTV ayarlaması ile yeni bir zam da bekleniyor.

Vatandaşın harcamalarındaki yeni rekorlar da yolda sayılır. Havayollarına yapılan harcamalar da hem pandemi sonrası artan talep hem de maliyet artışlarının fiyatlara yansımasının etkisiyle oldukça yüksek seyrediyor. 20 Mayıs haftasında havayollarına 2 milyar 977 milyon 293 bin lira harcandı. Bunun geçen yılın aynı haftasına göre değişimi yüzde 361,8 oldu. Enflasyondan arındırıldığında havayolu harcamalarındaki reel artış yüzde 171,7 seviyesinde. Yine yaz tatilleri ve petrol fiyatlarındaki artışın getirdiği yüksek maliyet havayolları kalemindeki harcamalarda da yükselişin süreceğini ortaya koyuyor.

Konaklama ve dışarda yemek

Konaklama harcamaları da pandemi döneminde yaşanan kayıplar ve yüksek maliyetlerin fiyatlara yansıması nedeniyle enflasyonun üzerinde artan harcama kalemleri arasında yer aldı. Merkez Bankası verilerine göre 20 Mayıs haftasında konaklama için 1 milyar 43 milyon 772 bin lira harcanırken, geçen yıla göre değişim yüzde 339,4 oldu. Reel olarak, harcamalardaki artış iki katından fazla artarak %158,51 oldu. Tatil sezonunun başlamasıyla birlikte kart harcamalarındaki artışın devam etmesini bu kalemde izleyeceğiz. Gıda enflasyonu ve kur nedeniyle maliyetlerin arttığı yemek sektöründe kartlı harcamalar bir önceki yıla göre yüzde 338,83 artarken, enflasyondan arındırıldığında yüzde 158,2'lik artış gözlendi.

Şebnem TURHAN/Dünya