Kart Harcamalarında Rekor Artış

Mal ve hizmet fiyatlarındaki artış vatandaşların kartlı harcamalarında yeni rekorlar kırıyor. Harcamalardaki gerçek artışlar, özellikle yüksek frekanslı ürünlerde iki kattan fazla arttı. Yüksek enflasyonun neden olduğu satın alma gücü kaybı, vatandaşların kredi kartı harcamalarının patlamasına neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre, 20 Mayıs haftası itibarıyla kredi kartı harcamaları 64 milyar 59 milyon 742 bin lira ile yeni rekor kırarken, bir önceki yıla göre değişim ise yüzde 119,2 oldu. Öncelikle Kart Harcamalarındaki Rekor Artış hakkında bilgi verelim.

Enflasyona göre düzeltildiğinde bir yılda yüzde 29,25 artış yaşandı

Reel anlamda en yüksek artış, küresel emtia fiyatları ve vergi ayarlamalarından en çok etkilenen harcama kalemlerinde yaşandı. Benzin, alkol ve ilgili sektörlerdeki reel harcamalardaki ardışık artış bir yılda iki kattan fazla arttı. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu'nda hanehalkı yükümlülüklerindeki artışta bireysel kredi kartı kullanımı öne çıktı. 6 aylık yıllıklandırılmış kredi kartı yükümlülükleri yüzde 54,3 arttı. Nisan ayı itibarıyla yüzde 70 olan enflasyona ilişkin mayıs ayı verileri yarın açıklanacak. Mayıs ayında yıllık enflasyonun yüzde 4,8 artarak yüzde 76,55'e yükseleceği yönünde beklentiler şekilleniyor.

Öte yandan, İTO'nun İstanbul'da açıkladığı mayıs ayı perakende fiyat endeksi mayıs ayında aylık yüzde 5,84 artarak yıllık yüzde 87,35 ile 1998'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Eğlence, konaklama ve ev harcamalarında aylık çift haneli artışlar dikkat çekti.

Benzin harcamalarında yüksek artış yaşandı

Enflasyonun yüksek olması ve enflasyon beklentilerindeki bozulma da kart harcamalarının hızla artmasına neden oluyor. Merkez Bankası'nın 20 Mayıs haftası verilerine göre akaryakıt ve akaryakıt istasyonlarında kartlı harcamalar 5 milyar 444 milyon liraya yükseldi. Geçen yılın aynı haftasına göre değişim yüzde 229,23 oldu. Enflasyona göre ayarlandığında benzin ve akaryakıt istasyonları harcamalarındaki bir yıllık artış neredeyse ikiye katlanarak yüzde 93,7 oldu. Gerek küresel petrol fiyatlarındaki artış, gerek Rusya-Ukrayna savaşının etkileri, gerekse artan vergiler benzin fiyatlarında sık sık artışlara neden oluyor. Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarındaki artışın da etkisiyle vatandaşların bu kalemde kartlı harcamalarda yeni rekorlar kırması bekleniyor.

Alkollü mekanlarda gerçek artış yüzde 950

Enflasyona göre arındırıldığında bir yılda oldukça yüksek artış yaşanan bir diğer kalem ise içki işletmeleri harcamalarıdır. 20 Mayıs itibarıyla harcama tutarı 91 milyon 53 bin lira seviyesinde. Geçen yılın aynı haftasına göre değişim yüzde 1683 olurken, enflasyondan arındırıldığında harcamalarda reel olarak yüzde 948,95 artış görülüyor. Bu kalem, hükümetin sık sık yaptığı vergi ayarlamaları nedeniyle sürekli artışlarla karşı karşıyadır. Mayıs ortasında vergileri yeniden artırılan alkollü içeceklerde, temmuz ayında yapılan ÖTV düzenlemesiyle yeni bir artış bekleniyor.

Vatandaş harcamalarında da yeni rekorlar yolda. Hem pandemi sonrası artan talep hem de maliyet artışlarının fiyatlara yansıması nedeniyle havayolu şirketlerine yapılan harcamalar da oldukça yüksek. 20 Mayıs haftasında havayollarına 2 milyar 977 milyon 293 bin lira harcama yapıldı.

Geçen yılın aynı haftasına göre bundaki değişim yüzde 361,8 oldu. Enflasyondan arındırıldığında havayolu harcamalarındaki reel artış yüzde 171,7 oluyor. Yine yaz tatillerinin maliyetinin yüksek olması ve petrol fiyatlarındaki artış havayolu harcamalarındaki artışın devam edeceğini ortaya koyuyor.

Konaklama ve dışarıda yemek harcamaları

Pandemi döneminde yaşanan kayıplar ve yüksek maliyetlerin fiyatlara yansıması nedeniyle enflasyonun üzerinde artan harcama kalemleri arasında konaklama harcamaları da yer aldı. Merkez Bankası verilerine göre 20 Mayıs haftasında konaklamaya 1 milyar 43 milyon 772 bin lira harcama yapılırken, geçen yıla göre değişim yüzde 339,4 oldu. Reel anlamda harcamalardaki artış iki kattan fazla artarak %158,51'e çıktı. Tatil sezonunun başlamasıyla birlikte kart harcamalarındaki artışın devamını bu kalemde izleyeceğiz. Gıda enflasyonu ve döviz kuru nedeniyle maliyetlerin arttığı yemek sektöründe kart harcamaları bir önceki yıla göre yüzde 338,83 artarken, enflasyondan arındırıldığında yüzde 158,2 oranında artış görüldü.

Şebnem TURHAN/Dünya